Jak rozmawiać z dzieckiem o szkole? 15 sposobów na dobrą rozmowę

Odbierając dziecko ze szkoły, rodzice są ciekawi, jak spędziło kilka ostatnich godzin. Chcemy wiedzieć, czy nie wydarzyło się nic przykrego, czy materiał, z którego uczeń się przygotowywał pojawił się na sprawdzianie, czy dziecko zjadło obiad i czy ma dużo zadane na następny dzień. To problemy najczęściej zaprzątające głowę zabieganych opiekunów.

Tymczasem na pytania „Jak było w szkole?”, „Dostałeś jakąś ocenę?”, „Był dziś jakiś sprawdzian?” dziecko wzrusza ramionami albo kwituje krótkim potwierdzeniem, nie wyrażając ochoty na rozszerzanie tematu. To dla rodziców trudna sytuacja, bo ciekawość nie została zaspokojona, a kolejne tego rodzaju pytania spotykają się z coraz większym oporem dziecka. Szczególnie, gdy pojawiają się codziennie.

Czy to oznacza, że mamy nie pytać, nie podejmować prób rozmowy o szkole?

Oczywiście, że nie! Nasze życzliwe zainteresowanie to dla dziecka znak, że jest dla nas ważne. Buduje wzajemne zaufanie i poczucie bezpieczeństwa. Daje również nam – rodzicom ważne informacje na temat problemów takich jak zastraszanie, wyzwania dziecięcej przyjaźni, ważne wydarzenia itp.

Czy jest więc jakiś sposób na rozmowę o szkole bez natrętnego wypytywania, po którym dziecko raczej zamyka się w sobie, niż chętnie opowiada o swoim dniu? Ważne, by nad taką rozmową nie ciążyło napięcie i nerwowość. Pytania powinny być konkretne, proste i lekkie, zadawane z uśmiechem. Celem takiej rozmowy ma być przyjemność, a nie stres.

Jak zatem rozmawiać z dzieckiem o szkole w sposób inspirujący je do rozwijania tematu? 

• Życzliwe zainteresowanie zamiast kontroli

Rozpoczynając rozmowę z roli kontrolera, nie osiągniemy zbyt wiele. Jeśli dziecko nie ma ochoty mówić o tym, co dzieje się w szkole, może trzeba poczekać na odpowiednią okazję. Niektóre dzieci lubią opowiadać „na świeżo” (np. w samochodzie podczas powrotu do domu), ale już w domu nie czują potrzeby rozmowy o szkole. Inne może skłonić do takiej rozmowy jakiś film nawiązujący do szkolnych przeżyć. Jeszcze inne będą gotowe opowiedzieć co nieco podczas wspólnego posiłku albo gry planszowej. Nie każdego dnia musimy więc nachalnie wypytywać o wszystkie szczegóły. My także nie zawsze mamy ochotę mówić o tym, co dzieje się w naszej pracy…

• Szansa na wyszukanie pozytywów

Formułowanie pytań w sposób, który pozwoli dziecku wskazać pozytywne aspekty szkoły sprawi, że i ono samo uświadomi sobie, że szkoła wcale nie jest taka zła, jak czasem mogłoby się wydawać. Warto uczyć dzieci wyszukiwania dobrych stron różnych życiowych sytuacji, ponieważ to pomoże im w dorosłym życiu lepiej radzić sobie psychicznie z wyzwaniami i problemami.

• Skupienie na emocjach a nie osiągnięciach

Rozmawiając z dzieckiem o jego szkolnej przygodzie, należy sobie uświadomić, czy rzeczywiście oceny są dla nas tak istotne, że musimy za każdym razem się o nie dopytywać (szczególnie w czasach, gdy możemy to sprawdzić w dzienniku elektronicznym) i czy sprawdziany to najistotniejsza część życia naszych dzieci w szkole. Dopytując o oceny dajemy dzieciom do zrozumienia, że to właśnie najważniejsza część ich szkolnego życia. Mniej istotna niż ich emocje, obawy, przeżycia oraz to, czego się faktycznie nauczyli. Dawanie dzieciom do zrozumienia, że chodzą do szkoły dla ocen, to działania demotywujące i odbierające całą radość edukacji. W warsztatach dla rodziców Jak zachęcić dzieci do nauki pokazujemy jak pomóc dziecku zrozumieć, że nauka jest zdobywaniem nowych umiejętności, a nie realizowaniem oczekiwań rodziców i nauczycieli lub dążeniem do perfekcjonizmu. Taka świadomość sprawi, że dziecko będzie z większym zaangażowaniem i ciekawością poznawać otaczający świat, a więc i chętniej chodzić do szkoły. Poza tym im więcej emocji i uczuć dzieci potrafią wyrazić słowami, tym będą bardziej świadome swoich zachowań i wyborów.

• Rozmowa o szkole to nie egzamin

Nikt nie lubi być „odpytywany”! Ważna jest atmosfera takiej rozmowy, przeplatanie jej swoimi szkolnymi doświadczeniami (ale nie tylko pozytywnymi, pokażmy dziecku, że i my popełnialiśmy błędy i ponosiliśmy porażki), uszanowanie tego, że dziecko nie chce/nie jest gotowe o czymś nam opowiadać. Bo jeśli dla nas najważniejsze jest czy dziecko zjadło obiad, a dla niego to kompletnie nieistotna informacja, nie będzie widziało sensu rozmowy o tym. Codzienne naciskanie tylko je zniechęci.

Przygotowaliśmy 15 pytań, które mogą pomóc w pozytywnej rozmowie o szkolnych przeżyciach.

Oczywiście to nie znaczy, że wszystkie trzeba dziecku zadawać i że dziecko na wszystkie chętnie odpowie. Każdy rodzic najlepiej zna swoją pociechę, a to pozwoli mu dostosować formułę pytań do poziomu i gotowości do rozmowy małego człowieka. Przedstawione pytanie są więc raczej kierunkiem, w którym powinna zmierzać pozytywna rozmowa o szkole, a nie gotowym na nią przepisem.

Jak rozmawiać z dzieckiem o szkole – 15 pytań:

1. Co dziś sprawiło, że się uśmiechnąłeś?

2. Opowiesz mi o najprzyjemniejszej rzeczy, jaka się dziś wydarzyła?

3. Czy któryś z kolegów zrobił dziś coś zabawnego/głupiego, co was rozśmieszyło?

4. Czy możesz mi pokazać albo opowiedzieć, o najciekawszej rzeczy, której się dziś nauczyłeś?

5. Jaka była najtrudniejsza rzecz, którą musiałeś dziś zrobić?

6. Czy wydaje ci się, że dany przedmiot jest w tym roku zbyt trudny?

7. Czy czujesz się przygotowany do jutrzejszego testu? Są jakieś zagadnienia, nad którymi moglibyśmy popracować razem?

8. Jaka była dziś dla ciebie najtrudniejsza zasada szkolna do przestrzegania?

9. Czy ktoś dziś płakał? Czy ktoś był dla kogoś nieuprzejmy?

10. Z kim siedziałeś przy obiedzie? Co Ci najbardziej smakowało?

11. W co graliście dziś na wychowaniu fizycznym? Lubisz te zabawy?

12. W co dzieci lubią bawić się na przerwach? Lubisz te same zabawy czy wolisz coś innego?

13. Jakie zajęcia najbardziej ci się dziś podobały, a które najmniej?

14. Kiedy po ciebie przyszłam, zobaczyłam kilkoro dzieci, które brzydko się wyrażały i z kogoś się śmiały. Czy widujesz takie sytuacje?

15. Gdy ja chodziłam do szkoły, w mojej klasie był chłopiec, który był zastraszany przez innych uczniów, a ja nie wiedziałam co z tym zrobić i czułam się bezradna. Czy też ci się coś takiego kiedyś przydarzyło?

Mimo, że nie wszystkie dzieci wyrażają gotowość opowiadania o szkolnych wydarzeniach, warto podążać za ich wskazówkami będąc gotowym i otwartym na rozmowę. To najlepszy sposób na odkrywanie, jak dziecko sobie radzi, dostosowuje i przeżywa. Praca nad słuchaniem dziecka na etapie szkolnym sprawi, że będzie się ono czuło komfortowo i będzie potrafiło rozmawiać z tobą o ważnych sprawach także gdy dorośnie. Otwarcie się przed rodzicami jest ważne dla budowania poczucia własnej wartości dziecka, a świadomość, że w rodzicach zawsze znajdzie się oparcie, może zapobiec wielu lękom i frustracjom – szkolnym i nie tylko.